Kruidenmiddelen worden gebruikt als onderdeel van fytotherapie en/of homeopathie. De moderne definitie van fytotherapie is het behandelen van aandoeningen bij mens en dier met geneeskrachtige planten en bereidingen daarvan. Fytotherapie en homeopathie zijn onderdeel van de alternatieve geneeskunde, maar zijn niet te vergelijken met elkaar. In tegenstelling tot homeopathie maakt de fytotherapie gebruik van de normale dosering van werkzame stoffen uit de plant. De homeopathische behandeling bestaat uit het voorschrijven van homeopathica, dat wil zeggen potentiëringen (stapsgewijze verdunningen in combinatie met schudden) van stoffen die in pure vorm dezelfde symptomen als de te bestrijden ziekte zouden oproepen. Er is geen wetenschappelijk bewijs voor de werkzaamheid van homeopathie.
Weinig mensen zullen weten dat kruidenmiddelen gecontroleerd worden op kwaliteit en veiligheid door de overheid. Kwaliteitsbewaking is nodig om veilig gebruik en productkennis te bevorderen. In Nederland zijn kruidenmiddelen op verschillende manieren verkrijgbaar: als kruidengeneesmiddel, kruidensupplement of homeopathisch geneesmiddel. Maar wat is het verschil tussen deze producten?
Dit zijn medicijnen die als actieve bestanddelen uitsluitend planten, delen van planten of plantenmaterialen of combinaties daarvan bevatten, in ruwe of bewerkte staat. Geneesmiddelen die gezuiverde plantenstoffen bevatten zijn geen kruidengeneesmiddelen. Ze worden beoordeeld en goedgekeurd door het CBG (College ter Beoordeling van Geneesmiddelen) voordat ze verkocht mogen worden in apotheken en drogisten. Er zijn ook kruidengeneesmiddelen met de AV status. Die mogen ook bij de benzinepomp of supermarkt verkocht worden. Kruidengeneesmiddelen hebben altijd een bijsluiter en een RVG-nummer.
Dit zijn voedingssupplementen met kruiden als belangrijkste ingrediënt. Ze bevatten soms dezelfde actieve bestanddelen als een kruidengeneesmiddel, maar hoeven niet vooraf beoordeeld te worden. Kruidensupplementen vallen onder de Warenwet en mogen geen medische claims maken. Wel mogen ze gezondheidsclaims bevatten, zoals ‘ondersteunt de spijsvertering’. Een bijsluiter is niet verplicht, maar belangrijke informatie moet op het etiket staan.
Deze middelen zijn vaak maar niet altijd sterk verdund en worden volgens de homeopathische principes gebruikt. Ze worden beoordeeld op veiligheid en kwaliteit door het CBG en zijn ook herkenbaar aan een RVH-nummer. Er staat geen specifieke medische indicatie op de verpakking, omdat bij inschrijving de werkzaamheid niet is beoordeeld. In de geneesmiddelenwet staat dat ze een specifieke indicatie mogen voeren als de werkzaamheid via klinisch onderzoek wordt aangetoond.
Gebruik van kruidenmiddelen in Nederland
Veel mensen weten weinig over de kruidenmiddelen die ze gebruiken. Zo weet bijna een derde (31%) niet goed wat een middel precies doet, en ruim een derde (36%) heeft geen idee hoeveel ze mogen of moeten gebruiken. Daarnaast zijn veel gebruikers zich niet bewust van de mogelijke risico’s. Ze denken vaak dat kruidenmiddelen onschadelijk zijn en melden het gebruik daarom niet aan hun (huis)arts. Vooral de combinatie van kruidenmiddelen met medicijnen kan risico’s opleveren. Van de mensen die medicijnen gebruiken, denkt 87% dat het risico op problemen klein is. In sommige gevallen klopt dit, maar niet altijd. Veel mensen hebben weinig kennis over mogelijke wisselwerkingen tussen kruidenmiddelen en andere geneesmiddelen. Er heerst vaak de misvatting dat ‘natuurlijke’ producten geen kwaad kunnen.
Voorzichtigheid geboden
Kruidenmiddelen uit de traditionele Indiase (Ayurveda) en Chinese geneeskunde kunnen ook risico’s met zich meebrengen. Het is een uitdaging om betrouwbare informatie te vinden over de veiligheid en werking van deze middelen. Dit geldt vooral voor patiënten die behandeld worden met medicijnen tegen kanker (oncolytica). Meer dan 40% van de kankerpatiënten gebruikt alternatieve middelen, zoals kruiden, mineralen en vitamines. Sommige supplementen, zoals kurkuma, ginkgo, mariadistel, groene thee en visolie, kunnen een wisselwerking hebben met deze medicijnen. Het is daarom belangrijk om goed geïnformeerd te zijn en altijd een arts te raadplegen bij het gebruik van kruidenmiddelen in combinatie met medicijnen. Evalueer het risico op interacties met systemische anti-kankertherapie door gebruik te maken van de volgende betrouwbare bronnen:
About Herbs – Overzicht van kruiden en hun mogelijke effecten bij kankerbehandelingen.
Natural Medicines – Informatie over de veiligheid en effectiviteit van natuurlijke middelen.
Stichting tegen Kanker – Advies over voedingssupplementen en kanker.
Raadpleeg deze bronnen om een goed onderbouwde inschatting te maken van mogelijke interacties en risico’s.
