Geneesmiddel in Beeld
Een unieke reis door de geschiedenis van geneesmiddelreclames
Van verguisde geheimmiddelen tot wetenschappelijk geprezen spécialités en bekende merkgeneesmiddelen, van alles zijn wel reclames bewaard gebleven. Je hebt vast wel eens een reclame voor Aspirine (‘Aspirin helpt!’) of Rennie (‘verlichting van brandend maagzuur’) gezien. De basis van deze tentoonstelling vormt de geneesmiddelreclamecollectie van de Koninklijke Nederlandse Maatschappij ter Bevordering van de Pharmacie (KNMP). Als reactie op het snel groeiend aantal nieuwe geneesmiddelen is in de jaren 1950 de Documentatiedienst van de KNMP opgericht. De KNMP verzamelde en ordende alle beschikbare informatie over geneesmiddelen, inclusief geneesmiddelreclames. Deze informatie is vervolgens samengevat in geneesmiddelteksten (later gebundeld in het Informatorium Medicamentorum), die apothekers gebruikten om geneesmiddelen veilig en doelmatig uit te geven.
Deze virtuele tentoonstelling neemt je mee op een spannende reis door de geschiedenis van geneesmiddelreclames. Je leert over verschillende soorten geneesmiddelen door de tijd heen, over de veranderende vormgeving en de verrassende verhalen die achter de reclames schuilgaan.
Op ontdekkingstocht door het verleden van de geneesmiddelreclames
Geneesmiddelreclames zijn van alle tijden. Het begon ooit met krantenadvertenties voor de nieuwste geneesmiddelen door apothekers en andere geneesmiddelproducenten. Door de tijd heen zien we dat geneesmiddelreclame professionaliseert. De farmaceutische industrie besteedt steeds meer geld aan reclame. In de jaren zeventig ontvangen artsen tot wel 80 kilo reclamemateriaal per jaar. De tijdlijn neemt je mee op reis door het spannende verleden van de geneesmiddelreclames, van de achttiende eeuw tot 2021.
Verhalen over bijzondere reclamefolders
Achter advertenties voor 'pillen voor de geest' gaan verrassende verhalen schuil. Welke middelen zijn beschikbaar en voor wie? Hoe worden de middelen gepresenteerd? Wat zegt dat over het beeld dat artsen en de maatschappij hebben van psychische klachten? Leer in dit onderdeel meer over de achtergrond van reclames voor psychiatrische geneesmiddelen.
Producten met een verrassend verleden in de geneeskunde en farmacie
Producten waarvan je het niet zou verwachten kunnen een verleden in de geneeskunde en farmacie hebben. Reclames uit de jaren vijftig en zestig laten geneesmiddelen zien die wij nu kennen als voedingsmiddel, supplement of dopingmiddel. Opvallende voorbeelden zijn Becel, Karvan Cévitam en het anabool steroïde Nandrolon. In dit onderdeel leer je meer over deze herkenbare producten.
Colofon
Redactie & vormgeving:
Toine Pieters. Studeerde farmacie en moleculaire genetica aan de Universiteit Utrecht en promoveerde in 1999 bij de Universiteit Maastricht op het gebied van wetenschapsgeschiedenis. Sinds 2014 is Pieters hoofd van het Freudenthal Instituut en hoogleraar geschiedenis van de farmacie bij de Universiteit Utrecht. Hij houdt zich onder meer bezig met historische trajecten van geneesmiddelontwikkeling en geneesmiddelgebruik. Pieters is daarnaast voorzitter van de Stichting Farmaceutisch Erfgoed.
Rimke van der Bij. Studeerde Cultureel Erfgoed aan de Reinwardt Academie te Amsterdam. Ze behaalde in 2020 haar diploma met daarbij het supplement Archivistiek B. Van der Bij raakte na projecten bij Het Utrechts Archief en het RKD – Nederlands Instituut voor Kunstdocumentatie geïnteresseerd in het digitaal presenteren van erfgoed.
Redactionele ondersteuning:
Henk Buurma. Als gepensioneerd apotheker nu betrokken bij de Stichting Farmaceutisch Erfgoed. In zijn werkzame leven was hij directeur van SIR Institute for Pharmacy Practice and Policy en van Apotheek Stevenshof, beide te Leiden. Van 2008 tot 2017 was hij tevens Directeur Opleidingen bij de KNMP in het kader van het Specialisme Openbare Farmacie.
Frans van Dam. Expert wetenschapscommunicatie verbonden aan het Freudenthal Instituut van de Universiteit Utrecht.
Annemieke Horikx. Studeerde Farmacie aan de Rijksuniversiteit Groningen. Horikx is sinds 1995 werkzaam als apotheker bij het Nederlandse Geneesmiddel Informatiecentrum (GIC) van de KNMP. Samen met Toine Pieters publiceerde zij in 2018 het boek Geneesmiddel in Beeld. Horikx kwam op het idee voor het boek nadat zij een prachtige collectie van historische geneesmiddelreclames in het archief van het GIC vond.
Laurien Rook. Studeerde farmacie aan de Universiteit Utrecht. Zij is sinds 2016 werkzaam bij de KNMP in diverse functies. Rook is daarnaast bestuurslid van de Stichting Farmaceutisch Erfgoed.
Fotografie:
Studio-Oost
Concept & realisatie:
Collageboy Studio
Met dank aan:
Wouter Klein, Arjo Roersch van der Hoogte, het Nederlands Instituut voor Beeld & Geluid, het Reclame Arsenaal en Archief Eemland.
Heb je tips of opmerkingen? Laat het ons weten op info@stichtingfarmaceutischerfgoed.nl