Meer weten?

Bronnen

De beschrijvingen van de simplicia zijn gebaseerd op samengevoegde gegevens uit een aantal handboeken met alfabetisch geordende besprekingen van grondstoffen. Het is daarom mogelijk dat bepaalde toepassingen van simplicia niet in de hele vroegmoderne tijd gangbaar waren. De gebruikte bronnen zijn (in chronologische volgorde):

- F.J. Winter, Kenteekens en keur van voorname gewassen en mineralen, met der selver bysonderste nuttigheden. Als ook de tyden op welke men de vegetabilia bequaamst behoorde op te nemen, ende tot hunne wintersche gebruiken te bewaren (Leeuwarden: Pieter Ruirds, 1705)
- N. Lémery, Woordenboek of algemeene verhandeling der enkele droogeryen, behelzende der zelve verscheide benamingen, oorsprong, verkiezing, beginsels, woord-oorspronkelykheden, en alle byzondere eigenschappen, die in de dieren, planten, en bergstoffen gevonden worden (Rotterdam: Jan Daniel Beman, 1743)
- N. Chomel, Huishoudelyk woordboek, vervattende vele middelen om zyn goed te vermeerderen, en zyne gezondheid te behouden, met verscheiden wisse en beproefde middelen (Leiden: S. Luchtmans, en Amsterdam: H. Uytwerf, 1743), deel I en II
- N. Chomel, Algemeen huishoudelijk-, natuur-, zedekundig- en konst-woordenboek, vervattende veele middelen om zijn goed te vermeerderen, en zijne gezondheid te behouden, met verscheidene wisse en beproefde middelen voor een groot getal van ziektens; en schoone geheimen, om tot een hoogen en gelukkigen ouderdom te geraaken. Tweede druk geheel verbetert, en meer als de helfte vermeerdert door J. A. de Chalmot (Leiden: Joh. le Mair, en Leeuwarden: J.A. de Chalmot, 1778), deel I, II, III, IV, V, VI en VII
- M.N. Beets, Woordenboek van droogerijen, bevattende eene uitvoerige beschrijving der onderscheidene in den handel der droogerijen begrepene voorwerpen, zoowel van die, welke onmiddellijk uit een van de drie rijken der natuur ontleend, als van die, welke door scheikundige bewerking in het groot fabrijkmatig verkregen worden: alsmede aanwijzing van het gebruik, waartoe dezelve in het algemeen en inzonderheid in de genees- en artsenijmengkunde worden aangewend I A-E (Amsterdam: G.J.A. Beijerinck, 1825-1856), deel I A-E, II F-N, III N-R en IV R-Z
- W. Schneider, Lexikon zur Arzneimittelgeschichte: Sachwörterbuch zur Geschichte der pharmazeutischen Botanik, Chemie, Mineralogie, Pharmakologie, Zoologie (Frankfurt am Main: Govi-Verlag, 1968-1975), deel I Tierische Drogen, II Pharmakologische Arzneimittelgruppen, III Pharmazeutische Chemikalien und Mineralien, IV Geheimmittel und Spezialitäten, V/1 Pflanzliche Drogen A-C, V/2 Pflanzliche Drogen D-O, V/3 Pflanzliche Drogen P-Z, VI Pharmazeutische Chemikalien und Mineralien: Ergänzungen en VII Gesamtregister
- J.W. Estes, Dictionary of protopharmacology: therapeutic practices, 1700-1850 (Canton: Science History Publications/USA, 1990)

Literatuur

Deze literatuurlijst is slechts een selectie van wat er de afgelopen decennia verschenen is.

Boeken
- M. Algera, Mens en medicijn: geschiedenis van het geneesmiddel (Amsterdam: Meulenhoff, 2000)
- M.A. van Andel, Klassieke wondermiddelen (Gorinchem: J. Noorduyn & Zn., 1928)
- J. Arrizabalaga, A. Cunningham en O.P. Grell (red.), ‘It all depends on the dose’: medicines and poisons in European history (London en New York: Routledge, 2018)
- H.A. Bosman-Jelgersma, Vijf eeuwen Delftse apothekers. Een bronnenstudie over de geschiedenis van de farmacie in een Hollandse stad (Amsterdam: Ronald Meesters 1979)
- H.A. Bosman-Jelgersma, Poeders, pillen en patiënten: apothekers en hun zorg voor de gezondheid door de eeuwen heen (Amsterdam: Sijthoff, 1983)
- H.A. Bosman-Jelgersma, Pieter van Foreest: de Hollandse Hippocrates 1521-1597 (Heiloo: Vereniging Oud Heiloo, 1984)
- H. Brok, H. Bennis en J. Kruijsen, Stinkerd-juffertje en duivelskruid: volksnamen van planten (Amsterdam: Amsterdam University Press–Salomé, 2006)
- H.J. Cook, Matters of exchange: commerce, medicine, and science in the Dutch Golden Age (New Haven: Yale University Press, 2007)
- M.J. Crawford, The Andean wonder drug: cinchona bark and imperial science in the Spanish Atlantic 1630-1800 (Pittsburgh: University of Pittsburgh Press, 2016)
- W.F. Daems en L.J. Vandewiele, Noord- en Zuidnederlandse stedelijke pharmacopeeën (Motsel-bij-Antwerpen: Drukkerij-Uitgeverij Itico, en Joppe: Uitgeverij Littera Scripta Manet, 1955)
- P. van Duin (red.), De verzamelaarskast (Amsterdam: Rijksmuseum Afdeling Publicaties, 2017)
- C.M. Foust, Rhubarb: the wondrous drug (Princeton: Princeton University Press, 1992)
- L. García-Ballester, Galen and galenism: theory and medical practice from Antiquity to the European Renaissance (Aldershot and Burlington: Ashgate, 2002)
- E. van Gelder (red.), Bloeiende kennis: groene ontdekkingen in de Gouden Eeuw (Hilversum: Verloren, 2012)
- M. Gijswijt-Hofstra (red.), Op zoek naar genezing: medische geschiedenis van Nederland vanaf de zestiende eeuw (Amsterdam: Amsterdam University Press, 1995)
- G. Gilias, C. van Tilburg en V. Van Roy (red.), Rembert Dodoens: een zestiende-eeuwse kruidenwetenschapper, zijn tijd- en vakgenoten en zijn betekenis. Geschiedenis van de Geneeskunde en Gezondheidszorg 7 (Antwerpen en Apeldoorn: Garant, 2017)
- R. van der Ham en A. Bierman, Van gildekast tot schoenendoos: Nederlandse simpliciaverzamelingen (Leiden: Erato, 2017)
- C. de Haseth, ‘Beliac en Indiaanse pokken: bedorven geneesmiddelen en vreemde ziekten’, in: E. van der Doe, P. Moree en D.J. Tang (red.), De smeekbede van een oude slavin en andere verhalen uit de West. Sailing Letters Journaal 2 (Zutphen: Walburg Pers, 2009), p. 83-91
- J.J. Haver Droeze, Het Collegium Medicum Amstelaedamense, 1637-1798 (Haarlem: Erven P. Bohn, 1921)
- A.G. Homblé, ‘Den Nederlandschen Hovenier’ en zijn ‘Medicyn-Winckel’: volksgeneeskunde uit de 17^de en de 18^de eeuw (Roeselare: Uitgeverij Den Wijngaert, 1980)
- H.L. Houtzager, Medicyns, vroedwyfs en chirurgyns: schets van de gezondheidszorg in Delft en beschrijving van het Theatrum Anatomicum aldaar in de 16e en 17e eeuw (Amsterdam: Rodopi, 1979)
- H.L. Houtzager (red.), Pieter van Foreest: een Hollands medicus in de zestiende eeuw: bundeling van de voordrachten gehouden op het symposium ter gelegenheid van het 25-jarig bestaan van de Pieter van Foreeststichting (Amsterdam en Atlanta: Rodopi, 1989)
- F. Huisman, Stadsbelang en standsbesef: gezondheidszorg en medisch beroep in Groningen 1500-1730 (Rotterdam: Erasmus Publishing, 1992)
- W. Klein, New drugs for the Dutch Republic: the commodification of fever remedies in the Netherlands (c. 1650-1800) (proefschrift Universiteit Utrecht, 2018)
- J. Kreemer, Bezoarsteenen, moestika’s en goeliga’s (Leiden: Louis H. Becherer, 1934)
- A. Looyenga, ‘Vroege botanische tuinen in Europa, met name in de Republiek’, in: F. Bouman, B. Baljet en E. Zevenhuizen (red.), Kruidenier aan de Amstel: De Amsterdamse Hortus volgens Johannes Snippendaal (1646) (Amsterdam: Amsterdam University Press, 2007), p. 13-64
- A. Louis, Geschiedenis van de plantkunde. Eerste periode: de plantkennis in dienst van farmacie en landbouw: van oudheid tot renaissance (Gent: E. Story-Scientia, 1977)
- A.-H. Maehle, Drugs on trial: experimental pharmacology and therapeutic innovation in the eighteenth century. Clio Medica 53 (Amsterdam en Atlanta: Rodopi, 1999)
- K. van Ommen, ‘Op recept: apothekershandboeken en farmacopeeën’, in: A. van der Lem (red.), J.M.H. van de Sande’s Bibliotheca Pharmacia: catalogus bij een tentoonstelling in de Universiteitsbibliotheek Leiden, 5 Oktober 2012-31 December 2013 (Leiden: Universiteitsbibliotheek Leiden, 2012), p. 47-65
- K. van Ommen, ‘Planten, kruiden en geneesmiddelen in botanische boeken’, in: A. van der Lem (red.), J.M.H. van de Sande’s Bibliotheca Pharmacia: catalogus bij een tentoonstelling in de Universiteitsbibliotheek Leiden, 5 Oktober 2012-31 December 2013 (Leiden: Universiteitsbibliotheek Leiden, 2012), p. 66-86
- K.H. Parshall, M.T. Walton en B.T. Moran (red.), Bridging traditions: alchemy, chemistry, and paracelsian practices in the early modern era (Kirksville: Truman State University Press, 2015)
- T. Pieters, Historische trajecten in de farmacie: medicijnen tussen confectie en maatwerk (oratie; Hilversum: Verloren, 2004)
- T. Pieters, Medicijn in context; geneesmiddelen tussen wetenschap, markt en zorg (oratie; Utrecht: Universiteit Utrecht, Faculteit Bètawetenschappen & Faculteit Geesteswetenschappen, 2011)
- T. de Ruiter, Van de ‘medicyn’ tot apotheker: enige aspecten van de farmaceutische geschiedenis in het algemeen en die van Utrecht in het bijzonder (Utrecht: Subfaculteit der Farmacie van de Rijksuniversiteit Utrecht, 1982)
- J.M. Riddle, Dioscorides on pharmacy and medicine (Austin: University of Texas Press, 1985)
- S. Snelders, Vrijbuiters van de heelkunde: op zoek naar medische kennis in de tropen 1600-1800 (Amsterdam: Atlas, 2012)
- W. Stoeder, Geschiedenis der pharmacie in Nederland (Amsterdam: D.B. Centen, 1891)
- G. Watson, Theriac and mithridatium: a study in therapeutics (London: Wellcome Historical Medical Library, 1966)
- A. Wiechmann, De verzameling medicijnen van een Amsterdamse stadsdokter (Leiden: Museum Boerhaave, 1992)
- D.A. Wittop Koning, Compendium voor de geschiedenis van de pharmacie van Nederland (Lochem / Gent: De Tijdstroom 1986), p. 131-156

Tijdschriften
- E.L. Ahlrichs, ‘Van leerjongen tot meester-apotheker (VII)’ Pharmaceutisch Weekblad 116 (1981), p. 1369-1373
- B.C. Bennett, ‘Doctrine of signatures: an explanation of medicinal plant discovery or dissemination of knowledge?’, Economic Botany 61.3 (2007), p. 246-255
- A.I. Bierman, ‘Materia medica in historisch perspectief’, Foliolum 19.3 (2006), p. 34-38
- A.I. Bierman, ‘Medical fiction and pharmaceutical facts about theriac’, Pharmaceutical Historian 24.3 (1994), p. 5-8
- H.J. Boersma, ‘Maten en gewichten in de apotheek, gedurende de achttiende en negentiende eeuw’, Pharmaceutisch Weekblad 131.47 (1996), p. 1356-1362
- H.A. Bosman-Jelgersma, ‘De lotgevallen van een apothekersleerling in het 17e-eeuwse Leiden’, Leids Jaarboekje 79 (1987), p. 62-81
- H.A. Bosman-Jelgersma, ‘De inventaris van een Leidse apotheek uit het Jaar 1587’, Scientiarum Historia 20.1/2 (1994), p. 57-70
- H. Brouwer, ‘Malaria in Nederland in de achttiende en negentiende eeuw, Tijdschrift voor Sociale Geschiedenis 9.2 (1983), p. 140-159
- P. Catellani en R. Console, ‘The rise and fall of mithridatium and theriac in pharmaceutical texts’, Pharmaceutical Historian 37.1 (2007), p. 2-9
- H. Cohen, ‘Bijdrage tot de geschiedenis der geneeskruidcultuur in Nederland’, Pharmaceutisch Weekblad 65.1 (1928), p. 3-19 en 65.2 (1928), p. 29-51
- H. Cohen, ‘Een apotheekinventaris van 1603’, Rotterdams Jaarboekje, 3de reeks 6 (1928), p. 163-164
- H. Cohen, ‘Uit den goeden ouden tijd. Van leerjongen tot meester-apotheker’, Pharmaceutisch Weekblad 67.39 (1930), p. 997-1020
- H. Cohen, ‘Uit den goeden, ouden tijd. Over het bezit van een Limburgsch apotheker in de zeventiende eeuw’, Pharmaceutisch Weekblad 67.18 (1930), p. 458-464
- H.J. Cook, ‘Markets and cultures: medical specifics and the reconfiguration of the body in early modern Europe’, Transactions of the Royal Historical Society 21 (2011), p. 123-145
- W.F. Daems, ‘Onze Nederlandse pharmacopeeën’, Pharmaceutisch Weekblad 72.39 (1935), p. 1078-1101
- W.F. Daems en L.J. Vandewiele, ‘Nog over Noord- en Zuidnederlandse stedelijke pharmacopeeën’, Bulletin van de Kring voor de Geschiedenis van de Pharmacie in Benelux, 15 (1957), p. 20-23
- A.J. Dunning, ‘Opium: een oude geschiedenis’, Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde, 139.50 (1995), p. 2629-2632
- W.P. Gerritsen, ‘De eenhoorn en de apothekers: opvattingen omtrent de antitoxische werking van ‘eenhoornhoorn’ in het laatste kwart van de 16e en het eerste kwart van de 17e Eeuw’, Gewina 30.1 (2007), p. 1-10
- A. Hallema, ‘Een vonnis uit de 17e eeuw betreffende vervalsching van het classieke wondermiddel van den bezoarsteen, een eigenaardige vorm van kwakzalverij of volksgeneeskunde in de 17^de eeuw’, Nederlandsch Tijdschrift voor Geneeskunde 79.49 (1935), p. 5647-5654
- R. van Hee, ‘1543-1643: de eeuw van de definitieve afbraak van het galenische denken’, Bulletin van de Kring voor de Geschiedenis van de Pharmacie in Benelux 109 (2005), p. 7-20
- S. Jarcho, ‘Galen’s six non-naturals: a bibliographic note and translation’, Bulletin of the History of Medicine 44.4 (1970), p. 372-377
- P.A. Jaspers, ‘Van leerjongen tot meester-apotheker (V)’, Pharmaceutisch Weekblad 104 (1969), p. 413-417
- J.J. van der Kaaden, ‘Geschiedenis van de inheemse malaria in Nederland’, Infectieziekten Bulletin 14.11 (2003), p. 388-393
- J. Lemli, ‘Vesalius en de farmacie’, Bulletin van de Kring voor de Geschiedenis van de Pharmacie in Benelux 90 (1996), p. 16-27
- T.-V. Nguyen, E.J.O. Kompanje en M.C.G. van Praag, ‘Enkele mijlpalen uit de geschiedenis van syfilis’, Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde 157 (2013), p. A6024
- J. Parascandola, ‘From mercury to miracle drugs: syphilis therapy over the centuries’, Pharmacy in History 51.1 (2009), p. 14-23
- C.J. Schweikardt, ‘Ten strijde tegen de galenische behandelwijzen: opvattingen van de Nederlandse arts Cornelis Bontekoe (1647-1685) tegen de achtergrond van de 17^de-eeuwse geneeskunde’, Geschiedenis der Geneeskunde 7.4 (2001), p. 228-235
- L.J. Vandewiele, ‘Van chemiatrie tot iatrochemie – van Paracelsus (1493-1541) tot Van Helmont (1579?-1644)’, Bulletin van de Kring voor de Geschiedenis van de Pharmacie in Benelux 61 (1981), p. 25-30
- L.J. Vandewiele, ‘De ruime bijdrage van de Nederlandstalige botanisten op het gebied van de geneeskundige kruidenleer voor 1600’, Bulletin van de Kring voor de Geschiedenis van de Pharmacie in Benelux 61 (1981), p. 63-69
- P. van der Wielen, ‘Nederlandsche apotheek-interieurs uit de 17^de en 18^de eeuw’, Pharmaceutisch Weekblad 74.51 (1937), p. 1629-1631
- D.A. Wittop Koning en T.H. Lunsingh Scheurleer, ‘De simpliciakast van het Collegium Medico-Pharmaceuticum te Delft’, Bulletin van het Rijksmuseum 8.3 (1960), p. 69-82
- D.A. Wittop Koning, ‘De oorsprong van de Amsterdamse pharmacopee van 1636’, Pharmaceutisch Weekblad 85.43/44 (1950), p. 801-803
- D.A. Wittop Koning, ‘De voorgeschiedenis van het Collegium Medicum te Amsterdam’, Jaarboek Amstelodamum 41 (1947), p. 51-66
- D.A. Wittop Koning, ‘Uit den goeden ouden tijd. Van leerjongen tot meester apotheker (II)’, Pharmaceutisch Weekblad 81.24 (1946), p. 545-549
- D.A. Wittop Koning, ‘Van leerjongen tot meester-apotheker (IV)’, Pharmaceutisch Weekblad 103 (1968), p. 1193-1201
- D.A. Wittop Koning, ‘Van leerjongen tot meester-apotheker (V)’, Pharmaceutisch Weekblad 112 (1977), p. 305-306
- D.A. Wittop Koning, ‘Van leerjongen tot meester-apotheker III’, Pharmaceutisch Weekblad 91.20 (1956), p. 745-747
- D.A. Wittop Koning, ‘Wondermiddelen’, Bulletin van de Kring voor de Geschiedenis van de Pharmacie in Benelux 67 (1985), p. 1-17
- D.S. van Zuiden, ‘Uit den inventaris van den boedel van wijlen Adriaen Schilders, in leven apotheker, overleden in Leiden den 24en october 1684, zooals deze opgeschreven is door den notaris Frederik van den Broeck’, Pharmaceutisch Weekblad 53.20 (1916), p. 537-543