Producten met een verrassend verleden in de geneeskunde en farmacie
Voedingsmiddelen, supplementen of dopingmiddelen met een verrassend verleden Leestijd 10-20 minutenProducten die wij vandaag de dag als een alledaags product zien, zijn mogelijk in het verleden geadverteerd als geneesmiddel. Zelfs producten waarvan je het niet zou verwachten kunnen een verleden in de geneeskunde of farmacie hebben. In dit onderdeel ligt de nadruk op herkenbare voedingsmiddelen, supplementen en dopingmiddelen met een verrassend verleden.
Liga-koeken zijn al meer dan een halve eeuw een begrip. Wie heeft er niet een Liga-koek gegeten? De jaren vijftig en zestig zijn de beste decennia voor Liga. In deze televisiereclame uit de jaren tachtig wordt liga neergezet als een ‘krachtig tussendoortje’ voor alle leeftijden.
Vanaf 1911 worden de vitaminen (‘vitale amines’) A, B, C, D en E door wetenschappers geïsoleerd en chemisch geïdentificeerd. De farmaceutische industrie ziet de commerciële mogelijkheden van vitamineproductie. Direct na de Tweede Wereldoorlog ligt de nadruk in de marketing met name op de behandeling van vitaminetekorten. Vanaf de jaren vijftig verschuift de boodschap naar het voorkomen van vitaminetekorten. Vitaminen worden vaak als combinatiepreparaten aangeboden, zoals in dit voorbeeld. Sommige vitamines hebben een vieze smaak. In dit product helpt de chocoladevulling om de smaak te verbeteren.
De reclames in de jaren vijftig laten mooi zien hoe de ‘vitaminisering’
van het leven vorm krijgt.
Reclames prijzen vitaminetherapie aan als essentieel onderdeel van een gezonde start van het leven en een gezonde toekomst.
Tijdens de 'vitaminegekte' wordt het begrip ‘natuurlijke vitamine c’ gemeengoed. Begin jaren 50 zijn fruit en groente relatief duur. Karvan Cévitam en Roosvicee springen hierop in door een siroop te ontwikkelen op basis van goedkope vitaminerijke vruchten zoals Rozenbottel. Soms voegen ze daar ook nog ijzer aan toe om 'extra sterk' te worden.
Artsen worden actief betrokken bij het stimuleren van siroopconsumptie als onderdeel van een gezond kinderdieet. De inhoud van de siroopflessen mag dan niet makkelijk bederven maar het risico op tandbederf is er wel degelijk. Overmatig gebruik kan zelfs leiden tot verlies van eetlust en groeivertraging, het zogenaamde ‘limonadesyndroom’.
Vanaf eind jaren zestig staan bij veel gezinnen iedere dag vitamines op tafel. De populariteit van vitamines als zelfzorgmiddel levert regelmatig discussie op. In 1978 gaat er voor circa 40 miljoen gulden aan vitaminepreparaten over de toonbank. Artsen, apothekers, overheid, industrie en consumentenorganisaties debatteren over effectiviteit, veiligheid en regulering van vitaminen.
In de jaren zestig-reclame van de margarine-industrie gericht op artsen ligt de nadruk op het verband tussen voeding en hartziekten. Speciale dieetmargarines als Becel horen bij een gezond leven en zijn goed voor hart en bloedvaten. De samenstelling van het dieet (in dit voorbeeld de meervoudig onverzadigde vetzuren) is op dat moment leidend. Vanaf de jaren tachtig spelen reclames voor artsen ook in op de hoeveelheid calorieën en het gewicht.
Ook Liga wordt gepositioneerd als onderdeel van gezonde kindervoeding. Artsen worden gestimuleerd door advertenties deze aan moeders te adviseren.
Vanaf de jaren zeventig gaan tandartsen klagen dat het teveel aan suiker in de Ligakoeken voor meer cariës zorgt. Ook consultatiebureaus krijgen een andere visie op verantwoorde voeding voor kinderen. Liga koeken blijven populair maar worden niet meer vanzelfsprekend als gezond gezien.
Er dienen zich allerlei - voor velen inmiddels - bekende voedingsmerken aan. Een daarvan is Nutricia. Moeders kunnen vertrouwen op een medisch verantwoord en kant en klaar dieet voor hun baby.
‘Nutricia zorgt ervoor’ is de boodschap van deze advertentie.
Vanaf de jaren tachtig worden volop televisiereclames gemaakt waarin voeding met voordelen voor de gezondheid gepromoot worden. Deze reclame voor Becel toont bijvoorbeeld een drukke zakenman die een 'gezonde levensstijl' probeert aan te houden.
De televisiereclames hebben vaak een 'speels' karakter. Dat zien we bijvoorbeeld in deze reclame voor Karvan Cévitam. Waar voorheen de inhoud van de siroop voorop stond, richt deze reclame zich juist op het plezier voor de kinderen.
De Nederlands-Amerikaanse wetenschapsjournalist Paul de Kruif zet in 1945 met zijn bestseller ‘The male hormone’ de ‘magische verjongende’ werking van het mannelijke hormoon testosteron vol in de schijnwerpers. De boodschap van een revolutionaire doorbraak op het gebied van hormoontherapie mist haar uitwerking niet.
De farmaceutische industrie in binnen- en buitenland werkt met man en macht om nieuwe en betere hormoonmedicijnen te ontwikkelen.
Het Nederlandse farmaceutische bedrijf Organon uit Oss behoort tot de koplopers. De uitdaging is om producten te maken waarbij de androgene werking van testosteron is verminderd of achterwege blijft. Dat wil zeggen dat het geen invloed heeft op de typisch mannelijke kenmerken, zoals beharing, stemgeluid en dergelijke.
Het anabole effect van testosteron, waarbij invloed is op opbouwende aspecten, zoals spierkracht, wil men behouden of versterken. Zo ontstaan de zogenaamde anabole geneesmiddelen. Het bedrijf slaagt erin om vanaf 1954 een serie anabole steroïden op de markt te brengen.
Bij de aanprijzing van de anabole steroïden gericht op artsen leggen bedrijven de nadruk op de eiwitsparende en lichaam versterkende werking. Verbreding van de patiëntendoelgroep voor deze steroïden lijkt een doel op zichzelf te worden.
Bij jong en oud kan de anabole therapie wonderbaarlijke effecten bewerkstelligen
volgens de marketeers van Organon.
Met slogans als ‘weer gezond en levenslustig’ en ‘nieuwe levenslust en vitaliteit’ verovert de anabole therapie een belangrijke plaats in de medische praktijk van de jaren zestig en zeventig. In 1977 zijn er zo’n 14 preparaten op de markt met een gezamenlijke legale omzet van ongeveer 4 miljoen gulden.
De anabole therapie vindt snel haar weg naar de sport. In geval van zwakte en uitputting kunnen wedstrijdsporters weer snel op de been geholpen worden. Doping onder medisch toezicht bij wedstrijdzwemmers, beroepsrenners en voetballers wordt tot eind jaren zestig als normaal beschouwd. Eind jaren zeventig keert het tij. De anabole therapie wordt grotendeels in de ban gedaan binnen en buiten de geneeskunde. Uitzondering is de behandeling van specifieke vormen van kanker.
Het ‘kuurtje’ anabolen verdwijnt de illegaliteit in. In de wereld van krachtsport en fitness blijft anabolengebruik uitermate populair. Het Schwarzenegger-effect werkt ook anno 2021 nog door. In Nederland alleen gebruiken naar schatting 20.000 mannen en vrouwen
die aan krachtsport en fittness doen illegale anabole steroïden.
De gezondheidsschade die daarbij kan optreden is aanzienlijk.
Heb je tips of opmerkingen? Laat het ons weten op info@stichtingfarmaceutischerfgoed.nl
